Bida là loại hình giải trí đã xuất hiện từ lâu và ngày càng trở nên phổ biến, trở thành dịch vụ giải trí hot hiện nay, đặc biệt là đối với giới trẻ. Các chủ kinh doanh quán bida đã thực sự hiểu bida là gì và các đặc điểm của loại hình giải trí này chưa? Bài viết này, Sapo sẽ cung cấp các thông tin từ a - z về loại hình giải trí này.

1. Bida là gì?

Du nhập vào Việt Nam từ thời Việt Nam thuộc Pháp, bida là một trò chơi với bi và gậy dài trên một mặt phẳng riêng biệt hình chữ nhật. Mục đích của trò chơi là người chơi ghi được nhiều điểm thông qua việc đưa bóng vào túi lưới hoặc thực hiện các cú chạm. Người chiến thắng là người ghi được nhiều điểm nhất hoặc đặt được số điểm yêu cầu trước tiên.

Bida là gì?

Bida được hình thành và xuất hiện vào những năm 1340 với nhiều cái tên khác nhau. Thời kỳ đầu, bida được biết đến là một trò chơi giải trí dành cho giới quý tộc. Trải qua nhiều thay đổi cũng như cải tiến về kiểu dáng và cách chơi, bida đã trở thành môn thể thao được phổ biến rộng rãi hơn ở nhiều quốc gia cũng như thành phần người chơi.

2. Dụng cụ chơi bida là gì?

- Bàn bida: Đây là dụng cụ không thể thiếu khi chơi bida. Thời kỳ đầu, bàn bida không được thiết kế hiện đại và nhiều kiểu dáng như hiện nay. Nó giống như chướng ngại vật được cắt trên mặt bàn. Dần dần, bàn bida được cải tiến để tạo thế thuận lợi cho người chơi và cách thức chơi mới. Mặt bàn có độ phẳng gần như tuyệt đối, được phủ lớp bàn nỉ căng với 85% là vải len và không quá 15% nylon. Thành băng được làm từ cao su đúc, có độ nảy bóng tốt để hạn chế tối đa tình trạng bóng rơi ra ngoài sau khi chạm vào thành băng.

- Cơ bida (gậy bida): Cơ bida thời kỳ đầu được thiết kế như những chiếc gậy đánh golf. Điểm yếu của những chiếc gậy này là khó điều khiển khi bóng ở vị trí sát băng do đầu của nó có kích thước lớn. Vì vậy nó đã được cải tiến thon dài như ngày nay với nhiều mẫu mã và chất liệu như gậy gỗ sơn bóng, gậy bọc da,...

- Bóng bida (bi bida): Khi mới xuất hiện, bi bida được gọt đẽo từ những thanh gỗ lớn. Loại bi làm bằng gỗ này xuất hiện một nhược điểm là khá nhẹ nên độ nảy của bị khi va chạm và độ bền cũng không cao. Vì vậy đến thế kỷ 20, con người đã cải tiến cho và cho ra đời loại bóng bida làm bằng đất sét nung với độ bền khá cao và đầm hơn khi lăn.

Bàn, cơ và bóng bida là những dụng cụ chơi bida không thể thiếu

3. Phân loại bida

Thông thường, bida được chia thành 2 hình thức chơi chính là bida có túi lưới và bida không sử dụng túi. Mỗi loại hình thức chơi bida khác nhau sẽ có luật chơi và kỹ thuật khác nhau. 

3.1 Bida không túi

Bida không túi còn có cái tên khác là bida phăng hay bida Carom. Bida không túi là kiểu chơi với 1 bóng đỏ và 2 bóng trắng trong đó có một quả được đánh dấu. Người chơi sử dụng bi cái để tiếp xúc với hai bi khác trên bàn để ghi điểm.

Một số loại hình phổ biến của bida Carom như: 

• Bida nghệ thuật: Đây mà môn bida được chơi với 76 cú đánh đặt trước với độ khó khác nhau. Số điểm được tính là 4 với những cú đánh dễ và tối đa 11 điểm. Số điểm tuyệt đối cơ thủ hoàn thành với 76 cú đánh trên bàn là 500 điểm. Một điểm đặc biệt của bida nghệ thuật là người chơi được thử 3 lần cho mỗi lần bắn. Vì vậy, loại hình bida này đòi hỏi sự kết hợp ăn ý giữa các cú đánh cùng với kỹ thuật ổn định, người chơi phải biết cách lựa chọn và sắp xếp vị trí một cách rõ ràng, sau đó bắn theo cách đã định sẵn.
• Balkline: Balkline là loại bida được tính điểm bằng cách đánh bi cái của người chơi để nó tiếp xúc với bi cái của đối phương và bi đối tượng chỉ trong một cú đánh. Người chiến thắng là được đạt được số điểm đã định trước sớm nhất. Balkline sử dụng đặc thù loại bàn riêng, có các đường vẽ trên bề mặt được gọi là các đường ba chiều, chia bàn thành các vùng đánh dấu được gọi mà vùng ngăn cách. Một người chơi chỉ có thể ghi được tối đa một số điểm trong khi bi cái của đối phương và bi vật thể nằm trong các khoảng trống xác định các khu vực của mặt bàn.
• Bida 1 phăng: Bida một phăng là loại hình bida được chơi trên một bàn bida không túi với kích thước khoảng 1,5m x 3m. Bida 1 phăng sử dụng hai bi cái và một bi thứ ba màu đỏ. Khi chơi bida 1 phăng, cú đánh khiến bi cái tách khỏi cả 2 bi vật thể với ít nhất một đường được đập vào biên trước khi đánh vào bi vật thể thứ hai. 
• Bida 3 phăng: tương tự như bida 1 phăng, bida 3 phăng cũng đánh bật bi ra khỏi bi đối tượng và chạm với đường biên ít nhất 3 lần trước khi chạm vào bi cuối cùng để ghi điểm. Người chiến thắng là người giành được số điểm đã giao kèo trước.
• Bida 4 bi: Bida 4 bi sử dụng hai bóng màu đỏ và 2 bóng màu trắng (trong đó một bi màu trắng được đánh dấu để tạo sự khác biệt) hoặc dùng một bi màu trắng, một bi màu vàng. Điểm được ghi cho cơ thủ nếu bi cái chạm và bật lại ít nhất 2 trên 3 trái bi còn lại. Điều này đồng nghĩa với việc nếu chỉ chạm vào một bóng thì điểm sẽ không được ghi và chạm vào cả 3 bóng thì sẽ được ghi 2 điểm.

3.2 Bida túi lưới

Đây là loại hình bida có nhiều cách chơi, và cách chơi cũng đơn giản hơn so với bida không túi. Bida túi lưới còn có tên gọi khác là Bida pool hay Pool billiard với nhiều hình thức chơi khác nhau.

• Bida 8 bóng: đây là cách chơi bida phổ biến nhất ở Việt Nam hiện nay, phù hợp với cả các cơ thủ chuyên nghiệp và nghiệp dư.  Bida 8 bóng bao gồm 16 bóng trên bàn bao gồm 1 bi cái màu trắng và 15 bi màu được đánh số từ 1 -15, trong đó có một bi màu đen mang số 8. Người chơi sẽ được đánh lượt tiếp theo nếu lượt đánh trước đó đưa được ít nhất một bi mục tiêu vào lỗ. Bi đen được đánh vào lỗ cuối cùng sau khi đã đánh hết các nhóm bi của mình. Người đánh bi đen vào lỗ trước là người dành được chiến thắng.
• Bida 9 bóng: Loại hình bida này được chơi trên bàn bida có 6 lỗ và 10 bóng trong đó có một bóng cái. Các bóng được xếp theo hình tam giác và được đưa vào lỗ theo số thứ tự tăng dần. Với cách chơi này, cơ thủ thường đặt ra số ván thắng mục tiêu trước khi tranh đấu, ai thắng được trước sẽ là người dành chiến thắng cuối cùng. 
• Bida một túi: Bida một túi chỉ có hai túi chỉ định cho mỗi người chơi. Khi đưa được bi vào lỗ của mình, người chơi đó sẽ dành được điểm và người đặt được số điểm thỏa thuận đầu tiên là người chiến thắng. Khi đưa bi vào sai túi ba lần liên tục đồng nghĩa với việc đối phương sẽ chiến thắng trò chơi.
• Snooker: Là một loại bida túi phổ biến hiện nay, Snooker được chơi trên một bàn có 6 túi với chiều dài 12m và 6m chiều rộng. Chơi Snooker bắt đầu với một 1 bi cái, 21 bóng và 20 bi vật thể. Người chơi phải đưa các bi vào lỗ theo thứ tự màu sắc. Mỗi màu của bi có một điểm được chỉ định và người chơi nào có số điểm cao nhất sẽ chiến thắng.

Snooker là một loại bida túi phổ biến hiện nay

4. Cách tính điểm khi chơi bida là gì?

Trong billiard có nhiều cách thức ghi điểm. Mỗi loại hình thức bida có một cách ghi điểm khác nhau. Một số cách ghi điểm phổ biến phải kể đến như sau:

• In (Vào) - Off (Tắt): Bi cái của người chơi chạm vào một trong các bi trên bàn và sau đó đi xuống một túi, người chơi sẽ được ghi điểm.
• Pot: Đây là cách ghi điểm khi người chơi đánh bất kỳ quả bóng nào của họ (ngoại trừ bi cái) đi vào túi.
• Canon: Cơ thủ thực hiện các cú chạm của bi cái vào các bi mục tiêu sau khi đã chạm vào thành băng đủ số lần so với quy định.